ตังกุย Dong Quai

ตังกุย หรือ โสมตังกุย ; ชื่อวิทยาศาสตร์: Angelica sinensis เป็นสมุนไพรที่มีต้นกำเนิดจากประเทศจีน เป็นไม้ล้มลุกอายุหลายปี รากอวบหนา ทรงกระบอก มีกลิ่นเฉพาะตัว หอมแรง ใบหยักลึกแบบขนนกสามชั้น ออกดอกเป็นช่อซี่ร่มตามปลายกิ่ง โคนแผ่เป็นกาบ สีอมม่วง ผลเป็นผลแบบผักชี พบแพร่กระจายในป่าดิบในเขตเขาสูงทางภาคกลางของจีน เช่น เสฉวน หูเป่ย กานซีจนถึงยูนนาน นอกจากนั้นยังมีปลูกในญี่ปุ่น เกาหลี เวียดนาม เครื่องยาจีนที่เรียกว่าตังกุยทำมาจากรากแห้งของพืชชนิดนี้ สีน้ำตาลหรือน้ำตาลอมเหลือง มีรอยย่นเป็นแนวยาว เนื้อเหนียว รอยหักเป็นสีขาวหรือสีน้ำตาลอมเหลือง เปลือกรากหนา เนื้อในรากสีขาว หอมแรง หวานและขมเล็กน้อย ยาจีนใช้ตังกุยเป็นส่วนประกอบของยาหลายขนาน รากแก้ว ใช้เป็นยาบำรุงกำลัง รากแขนง ใช้เป็นยาขับระดู ส่วนใหญ่ใช้เป็นยารักษาโรคของสตรี รวมถึงเป็นยากระตุ้นอารมณ์ทางเพศและทำให้ลูกดก ตังกุย (Dong quai) ตังกุย หรือในตำรับยาไทยเรียกว่า โกฐเชียง ในตำรับยาสมุนไพรจีนตังกุยเป็นสมุนไพรที่รู้จักกันดี และนิยมใช้กันอย่างมากเช่นเดียวกับโสม ถั่งเฉ้า และเห็ดหลินจือ ตังกุย จะได้มาจากส่วนรากของพืชวงศ์อัมเบลลิเฟอรี่ (Umbelliferae) มีชื่อทางวิทยาศาสตร์ว่า Angelica sinensis (Olive) Diels.วงศ์: Apiaceae เป็นสมุนไพรที่มีกลิ่นหอม รสหวานออกขมเล็กน้อย จัดอยู่ในกลุ่มพืชสมุนไพรที่มีรสอุ่น กระตุ้นระบบไหลเวียนโลหิต บำรุงโลหิต ช่วยให้ประจำเดือนมาเป็นปกติ และแก้ปวด ตังกุย เป็นสมุนไพรที่พบว่าช่วยบรรเทาอาการร้อยวูบวาบในหญิงวัยทอง รวมไปถึงอาการช่องคลอดแห้ง และภาวะซึมเศร้า เป็นทางเลือกจาก ธรรมชาติของการให้ฮอร์โมนเพศหญิงทดแทน ส่วนใหญ่จะใช้เป็นยารักษาโรคของสตรี รวมถึงเป็นยากระตุ้นอารมณ์ทางเพศ ตังกุยเป็นสมุนไพรที่ใช้สำหรับบำรุงร่างกายทั่วไป และบรรเทาอาการปวดเมื่อยต่าง ๆ ใช้ได้ดีทั้งกับผู้หญิงและผู้ชาย โดยเฉพาะการมุ่งหวังเพื่อเป็นยาบำรุงร่างกาย เพราะในรากตังกุย นอกจากจะมีวิตามินบี12 ในปริมาณมาก (0.25-0.4ไมโครกรัม/100 กรัม ของน้ำหนักรากแห้ง) ยังมีสารโฟลิค และไบโอติน ซึ่งมีผลต่อการสร้างปริมาณเม็ดเลือดแดงในร่างกาย จึงนิยมใช้เป็นยาบำรุงโลหิต หญิงชาวจีนใช้สมุนไพรชนิดนี้กันมานานนับศตวรรษ เพื่อควบคุมรอบเดือนให้เป็นปกติ และลดอาการปวดท้องประจำเดือน ซึ่งเกิดจากการหดตัวของมดลูก ใช้รักษาอาการก่อนมีประจำเดือน(PMS) และช่วยให้ผู้หญิงมีรอบเดือนกลับมาเป็นปกติ หลังจากหยุดรับประทานยาคุมกำเนิด ช่วยเสริมฤทธิ์ของฮอร์โมนเพศ ทั้งชายและหญิง และช่วยให้ร่างกายใช้ฮอร์โมนที่มีอยู่ให้เกิดประโยชน์สูงสุด เช่น ในช่วงหมดประจำเดือน ตังกุยจะช่วยสร้างฮอร์โมนเพศจากต่อมหมวกไต ทดแทนฮอร์โมนที่ลดลงจากรังไข่ มีรายงานจาการทดลองพบว่า สารสกัดจากตังกุย จะมีคุณสมบัติ ทำให้กล้ามเนื้อของมดลูกคลายตัวได้ แต่สำหรับในเชิงเภสัชวิทยาจะเกิดผลใน 2 กรณี คือ ประการแรก คือเมื่ออยู่ในภาวะตั้งครรภ์ มดลูกจะมีความไวต่อภาวะความกดดันในโพรงมดลูกสูง สารสกัดจากรากตังกุยจะมีผลลดการบีบตัวของมดลูก ทำให้การตอบสนองต่อความกดดันในโพรงมดลูกน้อยลง (Decreasing the myometrial sensitivity) และมีผลให้เลือดไปเลี้ยงบริเวณมดลูกมากขึ้นโดยการขยายหลอดเลือดผลก็คือลดโอกาสในการแท้งบุตรได้ ประการที่สอง คือสำหรับสตรีทั่วไปและสตรีภายหลังการคลอดบุตร ตังกุยจะมีผลต่อระบบประจำเดือน คือช่วยให้ประจำเดือนมาเป็นปกติ แก้ปวดประจำเดือน มีรายงานว่าในสารสกัดของตังกุย มีคุณสมบัติในการกระตุ้นการหดตัวของกล้ามเนื้อมดลูกได้ดี (คือเพิ่มการบีบตัวของมดลูก) จึงนิยมใช้ตังกุยเป็นยาช่วยในการขับน้ำคาวปลา และช่วยทำให้มดลูกเข้าอู่ได้เร็วขึ้น สำหรับการรักษาอาการหลังหมดประจำเดือน มีการทดลองใช้ตังกุยร่วมกับตัวยาอื่นอีก 5 ชนิด พบว่าส่วนใหญ่มีอาการดีขึ้นคือ อาการร้อนวูบ มึนงง ตาพร่า และอาการไม่สบายในช่องท้องจะลดลงประมาณ 70% การทดลองที่พบและแสดงให้เห็นว่าสัตว์ที่ได้รับสารสกัดจากรากตังกุยจะมีขนาดและน้ำหนักของตับและม้ามเพิ่มขึ้น ช่วยเพิ่มประสิทธิภาพของเม็ดเลือดขาวชนิด Macrophage ในการทำลายสิ่งแปลกปลอมในร่างกายได้ดีขึ้น และเพิ่มประสิทธิภาพการทำงานของตับซึ่งส่งผลถึงการสร้างระบบภูมิต้านทานของร่างกายที่ดีขึ้น ผลต้านการอักเสบและลดการบวมโดยการทดสอบทางชีวเคมีถึงขบวนการเกิดการอักเสบพบว่าสารจากตังกุยสามารถขัดขวางการเกิด 5-hydroxytryptamine (5-HT) และลดการส่งผ่านสารทางผนังเซลล์หัวใจ (coronary flow) และและผนังหลอดเลือด (peripheral blood flow) ได้โดยการทำให้หลอดเลือดขยายตัว (dilate vessel) มีผลต่อการเต้นของหัวใจทำให้ความดันล่างสูงขึ้น นอกจากรายงานที่กล่าวมาแล้ว ยังมีรายงานการวิจัยถึงสรรพคุณของตังกุยอื่นๆ ที่น่าสนใจอีกมากเช่นสามารถใช้สารสกัดจากตังกุยเป็นสารต้านการเจริญเติบโตของเชื้อราบางชนิดได้ ใช้เป็นยาแก้โรคผิวหนังเช่น แก้อาการคัน ใช้เป็นยาแก้หอบหืด ใช้เป็นยาแก้ปวด ป้องกันโรคไขมันอุดตันในเส้นเลือด โดยลดการดูดซึมโคเลสเตอรอลเข้าสู่ร่างกาย และต้านการแข็งตัวของเกล็ดเลือด ข้อมูลวิชาการที่เกี่ยวข้อง สารสกัดตังกุยมีฤทธิ์ยับยั้งการรวมตัวของเกล็ดเลือดและการปล่อยสาร Serotonin ในหนูขาว หรือเมื่อฉีดสารสกัดตังกุยเข้าหลอดเลือดดำสุนัขในขนาดเทียบเท่าผงยา 10 กรัม/กิโลกรัม พบว่ามีฤทธิ์กระตุ้นการหดตัวของกล้ามเนื้อเรียบกระเพาะปัสสาวะ ลำไส้และมดลูก นอกจากนี้ยังพบว่าสาร polysaccharides มีฤทธิ์กระตุ้นการสร้างเม็ดเลือดได้ด้วย เมื่อให้สารสกัดตังกุยครั้งละ 5 มิลลิลิตร วันละ 3 ครั้ง ติดต่อกันนาน 1 สัปดาห์ จะช่วยลดอาการปวดประจำเดือนและช่วยขับประจำเดือน และยังมีฤทธิ์กระตุ้นกล้ามเนื้อเรียบของมดลูกและลดความหนืดของเลือดในสตรี และพบว่าเมื่อฉีดสารสกัดน้ำเข้าหลอดเลือดดำผู้ป่วยจำนวน 40 ราย ในขนาด 240 มิลลิลิตร/คน/วัน ติดต่อกันนาน 30 วัน ไม่ทำให้เกิดอาการผิดปกติใด ๆ มีรายงานการวิจัยพบว่าตังกุยช่วยยับยั้งการเจริญของเนื้องอกและเซลล์มะ-ร็งได้ ข้อควรระวัง ห้ามรับประทานตังกุยในขณะตั้งครรภ์ และไม่ควรรับประทานหากมีประจำเดือนมามาก นอกจากได้รับคำ แนะนำจากแพทย์ ขอขอบคุณข้อมูลจาก วิตามินไบเบิล, ดร.เอิร์ล มินเดลล์ สำนักบริการวิชาการ มหาวิทยาลัยบูรพา